11. Царот доаѓа
Библиска заднина:
Дела на апостолите 22-28; 1. Солуњаните 1-4; 1. Коринќаните 15
Павле проповедал за тоа како Бог преку Месија ги обединил и ги исцелил човештвото и светот дејствувајќи со својот Дух преку Црквата. Меѓутоа, на христијаните им станало јасно дека тие самите, ако распнатиот Месија наскоро не се врати како неприкосновен цар, ќе се најдат во очигледен проблем.
Приказната продолжува…
Приказната за заточеништвото на Павле во Ерусалим, за тоа како ја избегнал смртта со помош на верниот внук, за неговото заточеништво во Цезарија и патувањето во Рим, за бродоломот, за каснувањето од змија, обидот да му се додели статус на божество, се изнесени на толку возбудлив начин во книгата „Дела на апостолите“, и толку се исполнети со случувања што би било бесмислено да се прераскажуваат овде.
Меѓутоа, има многу на што би вредело да се обрне внимание:
Одбраната од Евреите
Во последните глави од книгата „Дела на апостолите“ не е опишано ниту едно обратување. Тоа не значи дека тие не се случувале, туку дека едноставно тоа овде не е главна тема. Намерата на овие глави е да го одбранат Павле, особено од нападите на Евреите, но исто така и од незнабошците, и да покаже како Павле, и покрај неверојатно неповолните изгледи (каменувањето, заговорот за убиство, лажните обвиненија, корумпираните власти, бродоломот, каснувањето од змија итн.), стигнал во Рим, како што и планирал. Тој целата своја служба ја посветил на тоа да биде светлина на незнабошците, но сега сведочел главно на Евреите. Книгата завршува со извештајот за тоа како го напуштаат Евреите. Додека жолчно расправаат меѓу себе (Дела 28,28.29), Павле продолжува непречено да проповеда за Божјото царство.
Јазот се проширува
Јазот меѓу Евреите и христијаните се проширувал. Евреите не сакале да прифатат дека Исус е исполнување на старозаветниот план за спасението преку кој Бог сакал да се спасат сите народи. Една од причините зошто Римјаните ги мразеле Евреите била токму таа што тие биле толку селективни и исклучиви.
Меѓутоа, Павле примил посебен повик да го проповеда еврејскиот Месија меѓу народите – а сега требало Римјаните да го спасуваат од еврејското мноштво. Тоа е основната тема на овој дел од извештајот.
Еврејските христијани во Ерусалим го прифатиле Павловото дело како исполнување на пророштвото. Јаков, Исусовиот брат и нивни водач, во текот на соборот објаснил како дејствува сето тоа.
Што се однесува на другите Евреи, самата помисла за тоа дека храмот треба да го делат со незнабошците била доволна да ги разбесни (Дела 21,27-30; 22,21-22), иако тоа било во согласност со Божјиот план опишан во Книгата на пророкот Исаија:
Прочитајте го описот на она што ќе се случува кога Духот ќе се спушти и кога луѓето од сите народи ќе го слушнат проповедањето на својот сопствен јазик (Дела 2 глава).
Споредете го тоа со она за што говори втората глава од книгата „Дела на апостолите“. Подоцна, а особено во 3. глава, опишано е како евангелието непрекинато се ширело понатаму, особено на територијата на денешна Турција и Грција. Тоа е територијата на која се наоѓале повеќето претходно споменати места.
Споредете го тоа со следниов текст:
Дали овде станува збор за тоа дека библискиот мандат на Павле бил донесување големи суми пари во Ерусалим?
Павле немал проблеми да го прифати тоа дека и незнабошците треба да му служат на израелскиот Бог. Меѓутоа, тоа за многумина Евреи и еврејски христијани сè уште била чудна помисла. Од друга страна, за христијаните, обратените од незнабоштвото, храмот во Ерусалим немал некое посебно значење (Галатјаните 4,25-26).
Уште еднаш гледаме како Божјиот план ја опфаќа целата земја, вклучувајќи ги сите народи, и како саботата треба да биде ден кој ќе ги поврзува.
Евреите го отфрлиле тој дел од Божјиот план и приказната завршува така што Евреите го напуштаат Павле (и евангелието) од истата причина. Во последните стихови читаме:
Oстра сатира
На крајот, Павле побарал во неговиот случај да се примени римскиот правосуден систем затоа што било очигледно дека немал никакви изгледи за успех во еврејскиот систем. Упатувајќи му повик на цезарот, тој не сакал да стане маченик, туку, напротив, сакал тоа да го избегне. Извештајот јасно открива оти и на Павле и на Фест им било јасно дека, праќањето во Ерусалим, значело исто како да го праќаат во смрт (Дела 25,10.11). Сепак, Павле упатува повик кон Цезар. Соочен со изборот меѓу „побожните“ Евреи и идолопоклониците Римјани, сепак очекувал дека овие вториве ќе бидат поправедни. Може ли да постои поостра сатира од оваа која се наоѓа во заднината на целава приказна?
Павле – Евреинот кој го следи Писмото
Лука го претставил Павле (а и тој самиот така се претставувал) како Евреин кој го следи Писмото. Тоа е посебно нагласено во говорот што го одржал во своја одбрана, обраќајќи им се на Евреите во Рим.
Дали можеби една од главните цели на сторијата на Лука е да го разјасни односот меѓу христијанството и јудаизмот, да покаже дека нивниот судир се заснова на неразбирање и дека Исус, всушност, претставува исполнување „на надежта на Израел“?
Како Исус може да биде Месија?
Меѓутоа, проповедањето за Исус како Месија и „надеж на Израел“ во целост зависело од неговото повторно доаѓање на земјата како прославен цар. И тогаш, како што се чини и сега, Евреите им напоменувале на оние што веруваат во Исуса дека Тој сè уште не им „донел дарови“. Месија требало да го ослободи Израел и да донесе сеопшт мир и праведност. Ништо од тоа не се случило. Напротив, тој е распнат како обичен злосторник, а Римјаните и понатаму останале на власт.
(Напомена: Името „Христос“ е заменето со „Месија“, за да биде појасно зошто тоа било толку проблематично за Евреите).
Павле го имал одговорот. Евреите го предвиделе фактот дека истите пророци кои пишувале за Месија како за владетел на светот, исто така пишувале и за страдањата и смртта на помазаникот!
Еден од најдобрите текстови што ни ги оставил Павле, сето тоа го сумира вака:
Меѓутоа, заедно со пораката за страдањето на Месија, Павле моќно ја проповедал:
1. Пораката за Исусовото воскресение
2. Пораката за неговото враќање во слава
И едното и другото било од суштинско значење. За тоа Павле зборува сосем отворено:
Павле вака им пишувал на верниците на црквата во Солун кои биле сурово прогонети, и кои почнале да се прашуваат како е можно тие толку да страдаат и умираат ако Месија е навистина владетел на светот:
Слики од Римското царство
Павле користел очигледни поуки за да им помогне на луѓето полесно да ги разберат работите. Секој цар или гувернер на провинција во Римското царство морал да отиде во Рим за да биде официјално поставен во служба од страна на царот пред да може да се врати во својата земја, да ја преземе власта над своето царство и да почне да владее. Откако ќе се врател, најпрво се пресметувал со своите непријатели. Секој предавник бил казнет. Од друга страна, своите пријатели би ги наградувал, како и сите оние што му останале верни.
Павле сигурно размислувал за Исуса на ист начин. Војната против сатаната е добиена (Колошаните 2,15). Новиот цар, Исус, поставен е од Бога (со знаците, чудесата и воскресението од мртвите) (Дела 2,22; 17,30-31). Тој заминал на небото за да го прими своето царство. Исус го пратил Светиот Дух пред себе и било само прашање на време кога ќе се врати. Во меѓувреме, човештвото добило можност да ја покаже својата верност кон новиот цар. Сега – пред Неговото враќање – мора да изберат на чија страна ќе бидат. Оние кои се подбивале со него, кои го мачеле а неговите сојузници ги убивале, немаат многу на што да се надеваат!
И самиот Исус рекол:
Второто послание на апостол Петар објаснува зошто Исус го одложува своето враќање.
А Павле пишува:
За Павле и за првите христијани враќањето на Месија било исто толку важно како и неговото воскресение. Можеби Исус наскоро – кога доволно луѓе ќе копнеат по тоа – конечно ќе се врати за да ги соедини засекогаш небото и земјата!